NÂNG CAO NHẬN THỨC, TRÁCH NHIỆM CỦA GIA ĐÌNH TRONG VIỆC BẢO VỆ TRẺ EM TRÊN KHÔNG GIAN MẠNG

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ thông tin, việc tìm hiểu, học tập của trẻ em trên không gian mạng ngày một thuận lợi hơn. Tuy nhiên, trẻ em cũng chính là đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều từ những thông tin tiêu cực trên môi trường Internet.

Việt Nam hiện đang có khoảng 24,7 triệu trẻ em, chiếm gần 25% dân số, trong đó 2/3 trẻ em có thể tiếp cận thiết bị kết nối Internet. Theo báo cáo của Tổ chức UNICEF công bố ngày 03/8/2022, 82% trẻ em Việt Nam trong độ từ 12-13 tuổi và 93% đối với trẻ từ 14-15 tuổi sử dụng Internet hàng ngày, trung bình dành tới 05 tiếng/ngày trên không gian mạng. Việc sử dụng, tham gia các hoạt động trên Internet gia tăng khiến trẻ em phải đối mặt với nhiều rủi ro, cạm bẫy do chưa có nhận thức phòng vệ như người lớn, hậu quả để lại không nhỏ và lâu dài, có thể kể đến các nguy cơ như sau:

1) Bị lừa đảo, dụ dỗ bởi các đối tượng xấu, chúng sử dụng mạng xã hội để tiếp cận trẻ, thông qua nhiều chiêu trò như tặng quà, phỉnh nịnh, khiến trẻ dễ mất cảnh giác, có thể bị lạm dụng, xâm hại tình dục, để lộ thông tin, hình ảnh cá nhân, bị quay lén hoặc tấn công phá hoại máy tính, điện thoại.

2) Trẻ em dễ bị tiếp xúc với các thông tin xấu độc, các nội dung bạo lực, đồ trụy, suy nghĩ lệch lạc, không phù hợp với lứa tuổi, gây tổn hại đến thể chất lẫn tinh thần của trẻ hoặc khiến trẻ bị kích động, làm hại bản thân và gia đình.

3) Trở thành nạn nhân của bạo lực trên không gian mạng, bị bắt nạt trên mạng xã hội, trong các hội nhóm, trò chơi hoặc thậm chí cả trong các lớp học trực tuyến. Phương thức phổ biến của bắt nạt trên không gian mạng thường là kêu gọi tẩy chay, bôi nhọ danh dự, lan truyền những hình ảnh, thông tin nhạy cảm, xấu hổ, sai sự thật.

4) Nguy cơ mắc các chứng bệnh, rối loạn tâm thần và hành vi, rối loạn cảm xúc do sau khi sử dụng Internet. Khi trẻ em dành quá nhiều thời gian trên Internet mà không có sự giám sát, quản lý từ gia dình, trẻ dễ dần đến việc “nghiện” Internet, không kiểm soát được bản thân. Khi bị tách rời với Internet, có thể có hành vi như dập phá, la hét, hay thu mình ngồi một chỗ, mất kết nối với gia đình và xã hội. Việc chữa trị thường tốn nhiều thời gian, công sức và chi phí, để lại di chứng, ảnh hưởng nặng nề trong quá trình phát triển của trẻ.

Trên thực tế, việc giáo dục cho trẻ em kiến thức, kỹ năng khi sử dụng Internet hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế. Theo thống kê của Cục Trẻ em (Bộ LĐ,TB&XH), chỉ có 36% trẻ em (hầu hết ở độ tuổi 16-17) được giáo dục sớm về việc đảm bảo an toàn trên không gian mạng. Ngoài ra, do môi trường không gian mạng rất rộng lớn, luôn tiềm ẩn nguy cơ, rủi ro ở mọi lúc, mọi nơi, không có một công cụ, thiết bị nào có thể dảm bảo, sàng lọc, loại bỏ mọi cạm bẫy trên không gian mạng đối với trẻ em.

Do đó, để có thể tạo được “hệ miễn dịch số” cho từng nhóm trẻ khi tham gia môi trường mạng, ngoài các cơ quan chức năng, cơ quan quản lý và nhà trường, cơ sở giáo dục, cần có sự đồng hành của phía cha mẹ, gia đình các em. Cần tăng cường hơn nữa việc giáo dục, huấn luyện, giám sát, hướng dẫn trẻ sử dụng Internet an toàn, nhận biết được các thông tin xấu độc, không phù hợp với lứa tuổi. Cha mẹ cần cách thức giao tiếp, để trẻ sẵn sàng chia sẻ những vấn đề gặp phải trên môi trường mạng, có biện pháp quản lý, giám sát những thông tin mà trẻ tiếp cận, kịp thời xử lý khi có vấn đề xảy ra.

Bản thân cha mẹ cũng cần tự nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong việc bảo vệ con em mình trên môi trường mạng, thường xuyên cập nhật về các phương thức, thủ đoạn tội phạm mạng nhắm vào trẻ em. Cha mẹ có thể sử dụng các ứng dụng bảo vệ trẻ em trên không gian mạng như phần mềm CyberPurify Kids giúp phát hiện, chặn lọc các nội dung độc hại trên Internet theo thời gian thực; GoogleFamilyLink giúp kiểm soát các thanh toán, tải về và nội dung được hiển thị trên Internet; Kaspersky Safe Kids giúp chặn quyền truy cập vào các nội dung không phù hợp và giới hạn thời gian sử dụng. Khi cần thiết có thể sử dụng các ứng dụng hỗ trợ phản ánh, kiểm tra bằng cách liên hệ Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em (Hotline: 111) hoặc cơ quan Công an các cấp.

Việc được tiếp cận, sử dụng Internet là quyền lợi của trẻ em, do đó phải trang bị đủ kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm để trẻ có đủ khả năng khai thác quyền lợi này một cách hợp lý, hợp pháp và đúng định hướng./.