Thuốc lá điện tử – Mối nguy hại với giới trẻ trong cuộc sống hiện đại

"Nói không với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để bảo vệ thế hệ trẻ", là chiến dịch truyền thông do Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế, với sự hỗ trợ kỹ thuật của Tổ chức Y tế Cộng đồng toàn cầu Vital Strategies.

“Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe” là câu nói vô cùng quen thuộc. Thói quen hút thuốc đã và đang trở nên phổ biến hơn bao giờ hết trong xã hội hiện nay. Bên cạnh các sản phẩm thuốc lá truyền thống như: thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá sợi, thuốc lào... những năm gần đây, trên thị trường xuất hiện một số sản phẩm thuốc lá mới, trong đó phổ biến nhất là thuốc lá điện tử (Electronic Nicotine Delivery – ENDs). Thuốc lá điện tử rất đa dạng về hình dạng và kích thước, một số loại có hình thức bên ngoài cực kỳ bắt mắt để thu hút giới trẻ, nhưng có kết cấu chung bao gồm pin, một bộ đốt và buồng chứa dịch lỏng, thuốc lá điện tử tạo khói mà người dùng hít vào phổi bằng cách đốt nóng dịch lỏng, chứa nicotin, chất gây nghiện khét tiếng trong thuốc lá truyền thống.

Hiện nay, tình trạng hút thuốc lá điện tử dần dần trở thành trào lưu và thói quen của giới trẻ, điều này diễn ra phổ biến và tràn lan, xuất hiện cả trong môi trường học đường, đáng chú ý một số bạn còn rất trẻ, đang ở tuổi vị thành niên. Việc hút thuốc lá điện tử đang gióng lên hồi chuông cảnh báo, “nguy hiểm” cho thế hệ trẻ, tương lai của đất nước, để lại hậu quả, hệ lụy nghiêm trọng không những cho chính người sử dụng mà còn tác động gián tiếp đến những người xung quanh. Không có khái niệm “an toàn”, khi nói về thuốc lá, bất kể đó là loại thuốc lá gì, điện tử, nung nóng, xì-gà, thuốc lá cuốn công nghiệp hay thủ công. Từ góc độ sức khỏe cộng đồng, việc so sánh giữa các loại thuốc lá “cái nào ít độc hơn cái nào” là một việc làm vô nghĩa, bởi tất cả các loại thuốc lá đều chứa chung một chất gây nghiện nicotine khiến người sử dụng chúng đều đến chung một đích đến đó là nghiện nicotin, với hậu quả nhiều mặt cả về sức khỏe, kinh tế, xã hội.   

Học sinh vô tư sử dụng thuốc lá điện tử như một cách chứng minh "đẳng cấp", "thời thượng"

  

Phần tác hại chung đã được biết như mọi loại sản phẩm có chứa nicotine, và phần riêng, do hai loại thuốc lá này thường chứa thêm nhiều loại hóa chất khác để tạo thói quen mùi, vị, riêng ở người sử dụng. Những loại hóa chất này vốn đã đa dạng đưa vào ngay trong quá trình sản xuất công nghiệp, để liên tục tạo ra sản phẩm kích thích sử dụng ở giới trẻ, qua thực tế thấy rằng, nguyên nhân dẫn đến thực trạng hút thuốc lá điện tử nhiều như hiện nay xuất phát từ chính ý thức của người sử dụng. Với quan điểm cho rằng, hút thuốc là một cách chứng tỏ sự trưởng thành, chững chạc và thể hiện cá tính "chất chơi”, một số cũng do bắt chước (đú trend) theo phong trào chứ không nghĩ sâu xa hơn đến những mặt tiêu cực, lợi bất cập hại. Ngoài ra, việc hút thuốc lá điện tử còn hình thành do tâm lý tò mò, đua đòi, nghe theo bạn bè hút thử một vài lần, do chính sự đòi hỏi của người nghiện đưa vào thêm trong quá trình sử dụng, hậu quả tác động của truyền thông nhắm vào giới trẻ khẳng định “cái tôi”, “cái độc”, cái “ngầu”, hay hút thuốc để giảm stress, căng thẳng, từ thử dần dần trở thành thói quen thường xuyên, khó bỏ làm giới trẻ quên đi bản chất nghiện, độc hại của sản phẩm tiêu dùng.

Rõ ràng, xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử tại nước ta đang trẻ hóa, đặc biệt ở lứa tuổi thích khám phá, muốn thử những thứ lạ và muốn khẳng định bản thân qua hình ảnh khói thuốc. Trong khi đó, việc tiếp cận với thuốc lá điện tử cũng trở nên dễ dàng từ mua trực tiếp ở cửa hàng đến “trao đổi” qua mạng xã hội hoặc các kênh mua bán trực tuyến. Điều này đặt ra thách thức trong kiểm soát cũng như hạn chế những tác hại mà thuốc lá điện tử gây ra cho sức khỏe của thế hệ trẻ.

Ngoài các tác hại giống như thuốc lá điếu thông thường, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng còn nguy cơ làm phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện khác.

Hậu quả và tác hại sẽ rất lớn nếu nhiều người sử dụng thuốc lá điện tử có phun, tẩm chất ma tuý mà không hay biết. Dần dần hình thành số đông người sử dụng trái phép chất ma tuý khó kiểm soát, gây ra nhiều hệ lụy cho xã hội. Các đối tượng cho chất ma tuý vào tinh dầu thuốc lá điện tử hoạt động rất tinh vi. Để lôi kéo người sử dụng, ban đầu chúng cho người sử dụng dùng thử như thuốc lá điện tử thông thường. Khi người dùng đã “bị lệ thuộc”, có nhu cầu sử dụng thường xuyên, các đối tượng sẽ bán với giá thành cao hơn.

Chính vì vậy với phương châm "chủ động phòng ngừa là chính", chính quyền các địa phương, các lực lượng chức năng, nhà trường và gia đình cần tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục, vận động các em học sinh, thanh thiếu niên nâng cao hiểu biết pháp luật và sự nguy hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử có tẩm ướp chất ma túy đối với sức khỏe. Qua đó giúp các em chủ động phòng ngừa, không sử dụng thuốc lá điện tử, các chất ma túy, chất gây nghiện và tích cực tham gia phát hiện, tố giác các hành vi vi phạm.

Thuốc lá điện tử đang là mối lo ngại cho toàn xã hội với nhiều hệ lụy khôn lường. Toàn xã hội cần chung tay để góp phần ngăn chặn loại hình gây nghiện mới nhiều nguy hại này./.